İstanbul’un dini kültürel mirası, farklı durumlar, biçimler ve işlevlerde varlığını devam ettiren yaklaşık otuz tane eski Bizans kilisesi ve şapelinin maddi kalıntılarını içeriyor. Şehrin tarihi yarımadasının beşinci tepesindeki Çarşamba semtinde yer alan ve Fethiye Camii olarak adlandırılan yapı, 12. Yüzyılda Pammakaristos kilisesi olarak inşa edilmiş ve geç 16. yüzyılda camiye dönüştürülmüştür. Ana yapı halen cami olarak kullanılmakta, yan şapel (14. yüzyıl başı) ve kiliseyi çevreleyen kemerli yolun bir bölümü 1949 ve 1983 yılları arasında restore edilmiştir ve günümüzde Bizans mozaiklerinin sergilendiği bir müze olarak faaliyettedir.
Fethiye Camii – İstanbul’da bir kültürel miras alanı olarak eski Pammakaristos kilisesi
İstanbul’un dini kültürel mirası, farklı durumlar, biçimler ve işlevlerde varlığını devam ettiren yaklaşık otuz tane eski Bizans kilisesi ve şapelinin maddi kalıntılarını içeriyor. Şehrin tarihi yarımadasının beşinci tepesindeki Çarşamba semtinde yer alan ve Fethiye Camii olarak adlandırılan yapı, 12. Yüzyılda Pammakaristos kilisesi olarak inşa edilmiş ve geç 16. yüzyılda camiye dönüştürülmüştür. Ana yapı halen cami olarak kullanılmakta, yan şapel (14. yüzyıl başı) ve kiliseyi çevreleyen kemerli yolun bir bölümü 1949 ve 1983 yılları arasında restore edilmiştir ve günümüzde Bizans mozaiklerinin sergilendiği bir müze olarak faaliyettedir.
Araştırmam Fethiye Camii/Pammakaristos Kilisesi’nin İstanbul’da bir kültürel miras alanı olarak anlamı ve değerine odaklanmaktadır. Geçmişten günümüze ulaşabilmiş maddi kalıntıları teşhis etmek için yapı örgüsünü dekorasyon, litürjik objeler ve yazıtlar dahil olmak üzere şimdiki durumu çerçevesinde inceleyeceğim. Yapının günümüze ulaşan bölümlerinin hangilerinin hangi inşa ya da restorasyon evresine ait olduğunu saptamak için tarihsel veri tabanı da göz önünde bulundurulacaktır. Diğer bir amaç da yapıyla bağı olan farklı grupların anıları ve buraya atfettikleri anlamı açığa çıkarmak olacaktır. Anıtla temas halinde bulunan grupların (inanç sahipleri, yerel merciler ve karar mercileri, semt sakinleri, turistler, seyahat acentaları) temsilcileri ile röportajlar, Fethiye Camii/Pammakaristos Kilisesi’nin güncel bellekte nasıl yer ettiğini ortaya çıkarma amacındadır. Sözel tarihin yanısıra hacnameler ve seyahatnameler, çizimler ve haritalar, fotoğraflar ve gezi rehberleri gibi kaynakların araştırılması, fiziksel yapının belleği nasıl etkinleştirmiş ve halen etkinleştiriyor olduğu ile geçmişin hangi anıları ve anlamlarının günümüze ulaştığı ve hangilerinin silindiği sorularını cevaplandırma amacındadır. Asıl amaç, bu anıtın bir kültürel biyografisini yazmak ve böylece kültürel mirasla ilgili şu ana tartışmaya katıkda bulunmaktır: hangi geçmiş korunmalıdır ve kimin için?